Tình hình là tháng này mình đang tham gia một thử thách viết 30 ngày của khóa học Writing On The Net bởi MỞ – Mơ và Hỏi, với hai thầy giáo Akwaaba Tùng và Tuấn Mon. Viết 30 ngày nghĩa là ngày nào cũng viết, ngày nào cũng đăng bài lên, vậy thôi.
Câu chuyện là những ngày đầu rất thuận buồm xuôi gió:
Cho đến khi:
Nếu bạn nhìn kỹ thì đấy mới là ngày hôm qua thôi. Khỏi phải nói, mình thấy cuộc đời chán vô bờ bến.
Thôi, thế là mọi thứ chấm dứt, chấm hết!
Có thật vậy không?
Hoàn hảo ≠ Lâu bền
Không biết bạn đã có thử xây dựng một thói quen nào chưa, nhưng nếu có rồi thì hẳn bạn cũng hiểu, thói quen cũng giống như những người bạn “chảnh chó”, nếu như bạn đối xử với chúng nó không đúng cách thì chúng nó dễ bỏ bạn mà đi.
Những ngày đầu tay bắt mặt mừng, cả hai bên tràn đầy hứng khởi và động lực. Được một thời gian, khi đã quen nhau và bắt đầu chán nhau, việc bỏ nhau trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Đó mới chỉ là trường hợp bạn chán thôi nhé. Kể cả bạn có quyết tâm và kỷ luật hơn thì:
- Thói quen bắt đầu trở nên không phù hợp với những mục tiêu mới của bạn. Bỏ.
- Bạn bắt đầu vào một giai đoạn bận rộn hơn bình thường và chỉ riêng chuyện làm hết việc đã chiếm hết một ngày của bạn. Bỏ.
- Không may có chuyện gì đó xảy ra khiến cho bạn – một hoặc nhiều phần – không thể thực hiện được nó trong một thời gian. Bỏ.
Câu chuyện bắt đầu trở nên khó khăn từ đây. Nhưng bạn hẵng khoan nản vội.
Một thói quen bền vững, nếu được xây dựng tốt thì nó giống như đứa bạn thân cực thân của bạn vậy.
Nó hiểu bạn, mà bạn cũng hiểu nó. Đi với nhau không cần phải nói nhiều, cũng chẳng phải gượng ép. Vẫn cần phải nỗ lực xây đắp mối quan hệ, nhưng cả hai thấu hiểu và thông cảm cho nhau nhiều hơn. Kể cả có ngày bạn và nó giận nhau (không làm/ không viết/ không tập thể dục), thì chiến tranh lạnh cũng nhanh chóng được hóa giải, vì “không làm thì cứ cảm thấy thiêu thiếu thế nào ấy”.
Quy tắc 2 ngày: Câu chuyện Duolingo
Nếu bạn nào thích học ngôn ngữ, hoặc cũng vì trào lưu mà trót “chơi cú”, hẳn là bạn sẽ quen thuộc với thứ này:
Mình cho rằng, sở dĩ Duolingo nổi lên và được nhiều người sử dụng là vì họ thiết kế app đẹp, biết cách biến việc học thành trò chơi (gamification), và có văn hóa cày “streak” như thế này. Nghĩa là bạn càng học đều, trong nhiều ngày liên tục, ứng dụng này sẽ thưởng cho bạn rất nhiều thứ – và điều ấy cũng khuyến khích người học xây dựng một thói quen học bền lâu.
Mặc dù xét về mặt nội dung và cách dạy, Duolingo còn nhiều chỗ chưa thực sự hiệu quả, song ứng dụng này đã rất thành công trong việc cổ vũ chúng ta xây dựng một thói quen. Bạn cứ thử tìm “Duolingo meme” sẽ thấy rất nhiều những thông báo đa dạng của đồng chí cú xanh (và cả những người bạn của chú ấy) thúc ép người học:
Tuy nhiên, một thứ ít được nói hơn về Duolingo là một phần thưởng power-up của ứng dụng này:
Với tài khoản thông thường, chúng ta có thể trang bị cho mình tối đa 2 Streak Freeze cùng một lúc. Lúc “chơi cú”, mình cứ thắc mắc mãi tại sao lại là con số 2, mà không phải cho nhiều hơn. Tới gần đây, khi anh Tuấn Mon cũng đưa ra luật cho thử thách viết: “Không được nghỉ 2 ngày cùng lúc”, mình mới nhớ ra một thứ:
Quy tắc 2 ngày: Trong quá trình xây dựng một thói quen, đừng bao giờ nghỉ quá 2 hôm.
Đây là một quy tắc được nhắc đến rất nhiều trong giới “productivity guru” (chuyên gia về năng suất) như một nguyên tắc cực kỳ hiệu quả trong việc giúp chúng ta thực sự xây được thói quen mà ta muốn. Lần đầu tiên mình biết đến nó là nhờ Matt D’Avella. Anh đã phân tích rất kỹ về lí do tại sao chúng ta không nên nghỉ quá 2 ngày trong video dưới đây:
Sau này anh Tùng và anh Tuấn cũng đã cập nhật lại “luật chơi” cho thử thách, không yêu cầu “không được nghỉ quá 2 ngày” nữa, song mình vẫn thấy đây là một quy tắc hữu hiệu. Còn thở là còn gỡ, nếu có thể thì ta vẫn nên phấn đấu để tuân thủ nó.
Còn nếu không, bạn hoàn toàn có thể cân nhắc “cập nhật” mới một thói quen không phù hợp, hoặc nghỉ hẳn nó để tập trung cho những thứ quan trọng hơn hiện tại.
Vậy thì, bài học 5 giây ngày hôm nay là gì?
Kiểu gì cuộc sống cũng đầy rẫy những thứ phá hỏng kế hoạch. Chìa khóa là làm sao để bạn quay trở lại đường đua.
Because life will eventually get in the way. The key is how you bounce back.