Cuộc sống không nghe theo logic của bạn; nó cứ đi theo cách riêng của nó, không bị xáo trộn. Bạn phải lắng nghe cuộc sống; cuộc sống sẽ không nghe theo logic của bạn, nó không bận tâm về logic của bạn.
— Osho, “Dũng Cảm”
Khi bạn đi vào cuộc sống, bạn thấy gì? Cơn bão lớn kéo tới, và cây lớn đổ nhào. Chúng đáng phải tồn tại chứ, theo Charles Darwin, bởi vì chúng sung sức nhất, mạnh nhất, hùng mạnh nhất. Nhìn cây cổ thụ, cao chín chục mét, ba nghìn tuổi. Chính sự hiện diện của cây này tạo ra sức mạnh, cho cảm giác vững mạnh và hùng mạnh. Hàng triệu rễ đã lan toả bên trong đất, ăn sâu, và cây đang đứng với sức mạnh. Tất nhiên cây tranh đấu – nó không muốn chịu thua, không muốn đầu hàng – nhưng sau cơn bão nó đã đổ, nó chết, nó không còn sống nữa và tất cả sức mạnh đó đã mất rồi. Cơn bão quá mạnh – cơn bão bao giờ cũng quá mạnh, bởi vì cơn bão tới từ cái toàn thể còn cây chỉ là một cá nhân.
Thế rồi có những thực vật nhỏ hay cỏ thường – khi bão tới cỏ nhún nhường, và bão chẳng thể gây hại gì cho nó được. Nhiều nhất nó có thể làm cho cỏ được lau sạch, có thế thôi; mọi bụi bẩn đã tụ tập trên cỏ đều bị quét sạch. Cơn bão cho cỏ tắm táp sạch sẽ, và khi bão tan những thực vật nhỏ và cỏ lại vươn cao nhảy múa. Cỏ gần như không có rễ, nó có thể bị đứa trẻ nhỏ nhổ lên, nhưng cơn bão chịu thua. Điều gì đã xảy ra?
“Vút!… Phập!” Mũi tên tôi vừa bắn cắm ngập vào bia, vành đỏ ngoài 7 điểm. Điểm không cao lắm. Nhưng tôi hài lòng vì tên đã đi thẳng.
Ít ra nó đã không xiên xẹo, hay tệ hơn là bật ngược trở lại chỗ tôi vì lực tay không đủ.
Người hướng dẫn cho chúng tôi là một anh chàng trong câu lạc bộ, nhiệt huyết song cũng không kém phần nghiêm khắc. Đi cùng với tôi là cô bạn thân, nàng ấy không phải tuýp người tập tành thể chất lắm nên khá lóng ngóng.
“Tay cầm cung thẳng ra!”
“Từ từ đã… Chưa đủ lực!”
“Em đừng bấu vào dây cung thế. Chỉ kéo bằng ba đầu ngón tay thôi.”
Cô nàng bị anh thầy sửa cho hết lần này đến lần khác.
Tôi đùa, “Anh phải kiên nhẫn với người mới một chút chứ!”
Anh bật cười. “Haha, cũng may cho các bạn là mình cũng đã đi tu rồi đấy!”
Mũi tên bắn cung thể thao là loại target points, được chuốt đầu hình viên đạn, chuyên dùng cho bắn vào bia (target) mà không phá hoại chúng quá nhiều. Mũi có thiết kế tròn và dẹt dần ở đầu, sờ vào không đứt tay; nhưng với tốc độ nhả cung tiêu chuẩn thì tốt nhất là ta vẫn phải lạy các cụ để không trúng phải ai. Nguyên tắc an toàn là nếu đã bắn hết tên thì phải chờ cho tất cả những người cùng sân ngừng bắn, rồi mới cùng nhau chạy ra rút tên trở lại.
Bộ môn bắn cung này khá nguy hiểm. Đa phần các cơ sở ở Hà Nội đều đã đóng cửa sau một thời gian hoạt động do không đảm bảo được yếu tố an toàn. Có những chỗ vẫn duy trì hoạt động nhưng không công khai, chủ yếu là truyền tai nhau giữa những người cùng sở thích. Tôi cũng là nhờ một chị bạn chỉ cho mà biết đến chỗ này.
“Ê, hỏi anh ấy xem anh đi tu ở đâu đi.” Nhỏ bạn thì thầm. Nó biết tôi đang chực chờ một cơ hội để đi thiền viện. Mong muốn của tôi đơn giản: Lên ăn cơm và uống trà với các thầy.
Anh giải thích: “Mình bảo mình đi tu, ấy là vì mình đã từng đi học võ!”
Cô bạn tôi chưng hửng. Không phải thứ nó kỳ vọng lắm, song nó cũng nói, “Phải rồi, vì trong võ đạo thì có chữ ‘đạo’ mà.” Nó quay trở lại cầm tên và kéo cung lần nữa.
Còn tôi hiểu điều mà anh nói. Tôi hỏi tiếp. “Anh học môn võ nào ạ?”
“Mình học MMA*. Nó dạy cho mình nhiều thứ. Không phải chỉ học có động tác. Có những buổi thầy gọi vào, và thầy trò chỉ nói chuyện thôi. Chính lúc ấy lại là lúc còn học được nhiều hơn nữa sau chuỗi ngày luyện tập.”
“Em hiểu, em hiểu.” Tôi gật gù. Cái cảm giác mãn nguyện này, khi bạn nói chuyện với một ai đó cùng tần số. Họ đã trải qua và ít nhiều hiểu được cái cốt lõi của một thực hành. Tôi cũng đã và đang có những người thầy như thế.
“Ngay cả môn bắn cung này cũng dạy cho mình nhiều điều. Bạn có để ý thấy khi mình cầm súng hay cầm tên, sẽ luôn có một cảm giác muốn bắn một ai khác, hay bắn một cái gì đó không? Đó chính là lúc mà mình càng cần phải tĩnh tâm.”
Tôi mân mê trong tay lá gió của mũi tên tiếp theo, suy nghĩ về những điều anh vừa nói.
Cách đây 14 năm, ngày Hà Nội kỷ niệm 1000 năm Văn hiến, tôi được trực tiếp nhìn thấy người ta bắn đại bác lần đầu tiên trong cuộc đời mình. 20 hay 21 khẩu, tôi chẳng nhớ rõ. Chỉ nhớ khi cờ hạ, nhất loạt binh lính kéo đều 3 loạt pháo, canh thời gian chuẩn đến từng giây một. Thay vì đánh trống, người ta bắn pháo. Nghi lễ cấp Nhà nước là như vậy.
Trước giờ diễu binh, tôi lật đật đi bộ từ ngoài vào để đến được chỗ bố tôi. Ngày hôm ấy người ta chặn đường cấm xe. Dân tình đến xem phải dạt sang hai bên đường, phía sau những hàng rào sắt kiên cố; hoặc nơi nào không có thì người ta cũng có đội an ninh đưa dân lên vỉa hè. Một anh bộ đội dắt tôi đi, vì hồi ấy tôi còn bé quá, biết đường đâu. Vỉa hè chật cứng người rồi thì anh dắt tôi đi xuống đường. Dù sao thì vẫn chưa đến giờ mít-tinh.
Đi nghênh ngang trước hàng trăm cặp mắt đương đặt dấu hỏi cho một đứa nhỏ mặc thường phục, tôi tự dưng thấy mình ngầu. Bắt đầu vung tay vung chân như một anh lính chì. Bây giờ nghĩ lại chắc tôi giống trẻ lạc (và dở hơi) bị quân đội bắt, nhưng biết làm sao được.
Dưới mái hiên của Hoàng Thành Thăng Long, nơi dành cho gia đình của các tướng tá và các quan chức Chính phủ đứng chào cờ, tôi loi nhoi chui ra đằng trước để xem cho dễ. Tại sao tôi ở đấy? Vì tôi là con gái của người sỹ quan chỉ huy trong đội tổ chức bảo đảm kỹ thuật cho sự kiện. Đại bác là như thế nào nhỉ…
Sau đấy thì tôi bị ù tai.
Một tuần sau đó, cái tai ù cũng khỏi. Nhưng cảm giác mà âm thanh của dàn đại bác đó mang lại là thứ đi theo tôi về mãi sau này.
May mắn được sinh ra ở thời bình, tôi không phải nghe âm thanh đó mỗi ngày. Tôi biết ơn vì điều ấy, thứ mà những bạn nhỏ ở những vùng chiến sự hoàn toàn không có được. Chỉ một lần và tôi đã thấy ám ảnh, chứ đừng nói là phải nhìn thấy súng ống đạn dược như cơm bữa.
Và tôi phải nói với bạn rằng, một khi bạn đã nhìn thấy cái thật sự, bạn sẽ hiểu rằng, không một bộ phim chiến tranh bom tấn nào có thể tái hiện lại được điều đó. Khi điều ấy xảy ra, bạn không ngồi trên một chiếc ghế sofa thoải mái, tay cầm bịch bỏng ngô thơm phức. Trước mặt bạn không phải tấm màn Imax, hay âm thanh Dolby Atmos.
Nó là một sự thật rằng bạn đang đứng ở đó, trong chiều kích và không gian đó, sóng âm làm rung nền đất nơi bạn đang đứng, đập vào ngực và phổi đến phát nghẹn. Có một thứ gì đó khổng lồ và lớn hơn tất cả những gì bạn từng thấy trước đây, và bạn không biết cái gì sẽ đến tiếp theo. Bạn vẫn đứng đó, trần trụi và nhỏ bé, chẳng có gì ngoài cơ thể này, trong một tích tắc đã trở nên quá đỗi mong manh…
Tôi tự hỏi làm sao người ta có thể đứng đó và bắn. Hệt như một cỗ máy. Bố tôi bảo, để đào tạo được một người lính tinh nhuệ, cần bỏ ra khối tài sản đủ để đúc được một tượng vàng to bằng đúng người anh ta. Tôi thì nghĩ thế này: Sở dĩ cần đến một tượng vàng, không phải chỉ để anh ta hiểu được nút bấm này, cần gạt kia; mà cốt lõi là để tâm trí anh ta vững vàng đến mức nó không bị lung lay bởi những chấn động vật lý trên chiến trường.
Sức mạnh càng lớn, con người càng cần có bản lĩnh lớn để chế ngự được nó.
Bạn tôi hỏi, nếu được nuôi bất cứ con gì thì tôi chọn nuôi gì. Tôi trả lời, ngao Tây Tạng. Ý tôi là nếu muốn nuôi chó cho vui cửa vui nhà thì tôi nuôi giống gì chẳng được. Nhưng chó ngao Tây Tạng ư? Nuôi được nó đồng nghĩa với việc tôi “tu” được mình.
Có một sự tích về giống chó ngao Tây Tạng thế này: Những con chó này hung dữ và thông minh đến nỗi chúng không bao giờ chịu khuất phục. Vì là giống thuần chủng nguyên thủy, chúng sở hữu thân hình đồ sộ và hạ gục được cả báo lẫn sư tử. Chẳng bao giờ có chuyện bạn cho nó một khúc xương và ngày mai nó là thú kiểng của bạn.
Để trở thành người đồng hành của chúng cần một thời gian dài nhẫn nại. Chúng nhìn vào mắt bạn và xem bạn là kẻ như thế nào. Chúng sẽ chỉ chấp nhận bạn khi nhìn được một con người thật sự mạnh mẽ bên trong.
Sức mạnh thật sự không nằm ở súng ống đạn dược, không ở sự ăn to nói lớn, coi trời bằng vung. Nó nằm trong ngọn cỏ dưới chân bạn, từ bông hoa bạn cắm ở bàn ăn, trong tiếng chim hót mỗi sáng mai thức dậy.
Và trong sự tĩnh tâm của mũi tên hiện tại.
Quay lại sân bắn.
Có vẻ nói chuyện ổn áp quá, nên sau đấy tuy hết giờ rồi nhưng anh vẫn dẫn chúng tôi ra trải nghiệm thử một sân khác to và rộng hơn. Ở cự ly 70m, tên của tôi đi mất hút. Sau đó thì chúng tôi phải lọ mọ bới cỏ để tìm, vì nó chẳng trúng tấm bia nào cả…
P/s. Kể câu chuyện dài dòng vậy, chốt lại là tôi khoe mình vừa gạch đi một gạch đầu dòng trong Impossible List của bản thân. Mục tiêu tiếp theo? Có lẽ là vài cú Bull’s-Eye**, nhưng chắc còn lâu lắm…
*MMA: Viết tắt của Mixed Martial Arts, bộ môn võ đối kháng sử dụng đa dạng các kỹ thuật, bao gồm cả kỹ thuật lấy từ những môn võ khác.
**Bull’s-Eye: thuật ngữ dùng trong bắn cung chỉ điểm giữa tâm bia.