Hồi năm nhất, vật lộn với những Giải tích 1-2-3, tôi học được chữ còn chữ mất. Những thứ hay ho còn sót lại từ những học phần ấy, giờ có lẽ chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Một trong những khám phá khi ấy là hoá ra người ta không chỉ có trục số (từ hồi tiểu học) với Oxy do ông Decartes nghĩ ra, mà còn chế được ti tỉ các hệ toạ độ khác nữa.
Nhưng toạ độ gì thì cũng phải có cái gốc, viết là chữ O (trong “origin”, nghĩa là “gốc”) hay số 0 thì cũng na ná như nhau, các thầy không bắt lỗi. Trong những buổi rơi bút mất gốc, số 0 nằm gọn ghẽ giữa bảng, như một niềm an ủi cho tôi rằng nó vẫn ở đây, thứ duy nhất chí ít tôi vẫn còn đọc được.*
Hồi bé, mà có lẽ bây giờ vẫn vậy, tôi hay ngẩn người ra khi nghe một ai nói rằng họ muốn trở thành số một. Hoặc họ đang ở đâu đó trong một thang đánh giá, và muốn trở thành một con số nào đó khác, thường thì là một con số nhỏ hơn. Nhưng những mong muốn ấy không hội tụ về 0 mà chỉ về 1, âu có lẽ vì con số 0 hiếm khi nào lại xuất hiện trong một bảng xếp hạng. Nếu nói mình đứng “bét”, hẳn là người ta sẽ nghĩ đến một con số nào đó lớn hơn.
Tôi không phải là dân chuyên toán, nhưng đời đưa đẩy thế nào mà vẫn học môn này tới tận bây giờ. Người ta nói học được thứ khô khan như thế thì cũng là bọn đầu óc lạ lùng, phải đam mê thế nào đấy, chậc, tôi không dám nhận là mình đam mê, nhưng quả đúng tôi có thầm ngưỡng mộ một vài vẻ đẹp của bộ môn này.
To deny knowledge, experience, the known is to invite the unknown.
– Jiddu Krishnamurti
Cái làm tôi yêu quý số 0, đến từ chính sự tồn tại của bản thân nó. Nó là sự khởi đầu, là thứ không-có-gì, là cái trống rỗng, là thứ mà người ta phải so sánh cùng để nhận ra họ đang ở đâu. 1 nghĩa là có-gì-đó, nhưng định nghĩa ấy của số một sẽ không thể phát biểu được, nếu như không có sự tồn tại của số 0 trước tiên. Nói cách khác, nó là cái sơ khai, là cái đầu tiên xuất hiện, tạo nên ý nghĩa của mọi cái “có” sau này.
Từ số 0, người ta vẽ nên muôn vàn các trục toạ độ. Nó là gốc của chiếc la bàn, từ bản thân trỏ đi muôn phương.
Số 0 là con số của cái “vô”, mang trong mình sự sợ hãi trước những điều chưa biết, nhưng cũng ấp ủ đầy háo hức trước mọi khả năng.
*pun intended. iykyk