Dù là thể thao hay nghệ thuật, là học thuật hay lao động chân tay, lĩnh vực nào, hay khía cạnh nào có đích đến không định lượng được sẽ có phần khó khăn hơn một chút. Mình nghĩ là vậy, bởi như thế nào là hay? Như thế nào là ngon? Như thế nào là đẹp? Những thứ ấy thật khó trả lời. Người nhạc sĩ dương cầm trong nhà hát chẳng hạn. Đương nhiên họ đã đi qua những cột mốc như “thuộc nhạc lí” hay “cách đặt tay đúng”, hay luyện tập để “đánh chính xác”, những mục tiêu mang tính kĩ thuật và rõ ràng. Nhưng tới một lúc, khi những thứ đó đã đạt được, thì họ còn lại câu hỏi ở trên kia. 

Trong khi, giải được một bài toán đúng đáp số, hay chạy về đích 1000m dưới 10s, đều là những thứ định lượng được cả. Rạch ròi và rõ ràng, có con số để hướng đến. Đương nhiên để đạt tới đỉnh cao ở những lĩnh vực này cũng chẳng phải có gì dễ dàng hơn. Chỉ là những tiêu chí trên kia mang cho người theo đuổi nó một thứ định lượng giúp họ xác định tốt hơn bản thân đang ở đâu. 

Nhưng suy cho cùng, mình nghĩ có lẽ thứ gì cũng có cái vô định của nó mà con người không ước lượng bằng số má được, mà chỉ có thể tự cảm nhận và thử. Muốn giải một bài toán thì bạn phải giỏi hơn, nhưng như thế nào thì là giỏi hơn? Là làm được nhiều hơn ư, nhanh hơn ư, hay là nhiều dạng hơn? Bản thân toán học cũng đã là vô tận với rất nhiều nhánh nghiên cứu và ngày càng có thêm những nhánh mới, nên chẳng nhà toán học nào dám nhận họ đã giỏi cũng vì vậy. 

Với vận động viên, họ cần phải nhanh hơn, mạnh hơn, bền bỉ hơn. Nhưng như thế nào mới là mạnh hơn, khi có những người luôn luôn hơn ta và yếu hơn ta? Những kỉ lục được thiết lập hàng ngày, hàng giờ. Chỉ là những người không tìm hiểu sâu, cảm thấy những người kia nghĩ ra nhiều cái hay, làm được thứ họ không làm được, rồi dần dà gán cho họ những cái mác như “vĩ đại”, hay “đại tài”, trong khi có thể chỉ là họ của hôm nay đang vật vã để chiến thắng với chính mình ngày hôm qua.

Mình nghĩ rằng, bản thân những người tìm tòi thứ gì đó, ở bên trong họ luôn có điều không chắc chắn. Và luôn luôn cảm thấy mình nhỏ bé, nhìn ra bên, nhìn ra xa, và nhìn vào chính mình. Nhưng cũng vì có như vậy, giới hạn của con người ở khắp các lĩnh vực trên thế giới mới được đẩy xa hơn từng giây, từng phút trôi qua. 

Và đôi lúc, một người cảm thấy mãn nguyện với cái craft của họ không nhất thiết đến từ yếu tố bên ngoài, hay việc đạt được các tiêu chuẩn về kĩ thuật. Mình nghĩ đây chính là thứ hạnh phúc mạnh mẽ và bền lâu nhất, thứ hạnh phúc tới từ bên trong mỗi cá nhân.